انسان همواره از فعالیت بدنی و گردش در طبیعت و شهر لذت می‌برد، در این مسیر سوخت و ساز بدن افزایش یافته و موجب تعریق می‌شود. اما تعریق مشخصات باعث از دست رفتن مقداری از آب بدن می‌شود و اگر این آب از دست رفته را با نوشیدن آب آشامیدنی سالم جایگزین نکنیم، بدن دچار کم آبی می‌شود.
کاهش تنها یک و نیم درصد از آب بدن موجب کم آبی بدن شده و می‌تواند شما را دچار عوارض و نشانه‌های اولیه‌ی کم آبی بدن همچون سردرد و بی‌حالی کند. باید در نظر داشت که سردرد و بی‌حالی تنها عوارض نوع اولیه و سبک کمآبی است و در هنگام کم آبی بدن، ممکن است به عوارض خطرناک و تهدیدکننده‌ی جان، همچون سکته‌ی قلبی و دیگر عارضه‌های شدید قلبی و مغزی دچار شوید. در مقاله‌ی پیش‌رو، سعی کرده‌ایم به تفصیل به شرح دلایل و عوارض کم آبی بدن بپردازیم.
چه‌چیزی باعث کمآبی بدن می‌شود؟
مشخصا اولین و شایع‌ترین دلیل کم آبی بدن ننوشیدن آب نوشیدنی سالم به اندازه‌ی کافی است. این ممکن است به دلیل مشغله‌های کاری و سبک زندگی فوق‌سریع شهری و مدرن یا عدم امکان دسترسی به آب نوشیدنی سالم در محل کار یا هنگام سفرهای طولانی اتفاق افتد. اما ننوشیدن آب کافی تنها دلیل کم آبی بدن نیست. بعضی دلایل دیگر که باعث کم آبی بدن می‌شود را برمی‌شماریم:
۱. اسهال، تب و استفراغ
هنگام ابتلا به اسهال شدید که معمولا نابهنگام و بدون خبر قبلی انسان را گرفتار می‌کند، بدن آدم مقدار قابل‌توجهی از آب مورد نیاز خود را از دست می‌دهد. به همین دلیل است که پزشکان شما هنگامی به اسهال شدید دچار می‌شود توصیه‌ی اکید به نوشیدن مایعات فراوان را فراموش نمی‌کنند. پس یادتان باشد برای دچار نشدن به عوارض جدی هنگام ابتلا به اسهال، حتما نوشیدن آب و مایعات فراوان را فراموش نکنید. در این زمان دقت داشته باشید حتما آب تمیز و سالم بنوشید، نوشیدن آب الوده مشکلات و بیماری های جدیدی را برای شما خواهد داشت. استفاده از دستگاه تصفیه آب بهترین گزینه است.
همچنین اگر دچار بیماری‌ها و اختلالات گوارشی هستید که ممکن است باعث استفراغ و حالت تهوع همراه با اسهال شود، شما دوبرابر قبل آب از دست می‌دهید. علاوه بر این، تب نیز باعث از دست دادن آب بدن می‌شود. هرچه درجه‌ی تب بالاتر رود بدن شما هم مقدار بیش‌تری آب از دست خواهد داد.
۲. تعریق شدید
اگر جزو افرادی هستید که فعالیت‌های بدنی و ورزش شدید را در برنامه‌ی روزانه‌ی خود گنجانده‌اید (نه تنها فقط گنجانده‌اید بلکه انجامش هم می‌دهید!) به شما تبریک می‌گویم. شما یک سبک زندگی بسیار سالم که نتیجه‌ی درخشان آن بر سلامتی خود در میان‌سالی و کهنسالی‌تان را خواهید دید پیش گرفته‌اید. اما، مواظب باشید! زیرا فعالیت بدنی و ورزشی شدید موجب تعریق شدید نیز می‌شود و همین موضوع باعث از دست رفتن مقدار زیادی آب از بدن شما می‌شود.
یادتان باشد که هنگام ورزش و فعالیت‌های بدنی سنگین که موجب تعریق شدید می‌شود، آبی که از بدن می‌رود باید با نوشیدن آب نوشیدنی سالم مجددا جایگزین شود. اگر این کار را نکنید بدن شما دچار کم آبی و در نتیچه دچار عوارض حاصل از آن خواهد شد. اما تعریق شدید فقط در هنگام فعالیت بدنی شدید اتفاق نمی‌افتد، پس یادتان باشد در هوای بسیار گرم و فصل تابستان هم نوشیدن مقدار کافی آب را در دستور کار خود قرار دهید. برای اینکه همیشه به بدن خود توجه کنید و آب کافی به آن برسانید، داشتن آب تصفیه و تمیز الزامی است، برای این مورد خرید دستگاه تصفیه آب خانگی دسترسی شما به آب سالم را راحت می کند.
۳. ادرار بیش از حد معمول
برخی افراد، مانند افرادی که دچار دیابت درمان‌نشده هستند، یا کسانی که در حال مصرف داروها یا طی کردن فرایند‌های درمانی و پزشکی خاصی مانند درمان فشار خون بالا هستند که خاصیت ادراری و افزایش خروج آب بدن را دارند، مقدار زیادی از آب بدن خود را طول روز از طریق ادرار از دست می‌دهند. مقداری بیش از حد معمول یک انسان سالم در شرایط عادی. این افراد هم در معرض خطرات ابتلا به کم آبی بدن و دچار شدن به عوارض آن هستند و باید با مشاوره با پزشک خود از ابتلا به این عارضه خودداری نمایند.
چه کسانی در خطر ابتلا به کمآبی هستند؟
تمامی افراد، چه زن و چه مرد، در تمامی سنین (از کودکان تا سالمندان) ممکن است در شرایط خاص دچار کم آبی بدن و عوارض حاصل از آن شوند. با این حال نوزادان، کودکان و سالمندان بیش‌تر از سایر گروه‌های سنی در معرض خطر ابتلا به کم آبی بدن هستند. همچنین، افرادی که دچار بیماریهای مانند بیماریهای کلیوی و دیابت درمان‌نشده هستند نیز به دلیل افزایش حجم ادرار که موجب از دست رفتن آب بدن می‌شود، بیش از سایرین در خطر ابتلا به کم آبی و خشکی بدن می‌باشند. هنگامی که بیمار می‌شوید، حتی بیماریهای ساده‌ای مانند آنفلوانزا، باز هم ممکن است به دلیل از دست دادن اشتها دچار کمآبی و خشکی بدن شوید.
باید اضافه کرد که افرادی که در محیط‌های بیرون از خانه و در فضاهای مربوط و گرم مشغول به کار و فعالیت هستند نیز جزو گروه‌های پرخطر در زمینه‌ی ابتلا به کم آبی بدن محسوب می‌شوند. این افراد تعریق شدید را تجربه می‌کنند اما به دلیل حضور در مکانی گرم و مرطوب، بدن‌شان توان خروج حداکثری عرق را ندارد و همین موضوع منجر به بالا رفتن دمای بدن می‌شود و در نتیجه بیش از پیش نیازمند نوشیدن آب خواهند بود.
نشانه‌های کمآبی و خشکی شدید بدن چیست؟
تشنگی نقش اساسی در این زمینه ایفا می‌کند. هنگامی که تشنه می‌شوید یعنی بدن شما دارد با صدای رسای خود فریاد می‌زند که نیاز به آب آشامیدنی دارد. در نوزادان و کودکان نشانه‌ی کم آبی می‌تواند شامل کج‌خلقی، خستگی، خشک شدن دهان، عدم ادرار برای ساعات متوالی و گریه کردن بدون اشک و چشم‌های خیس باشد. در نوجوانان و افراد بزرگسال، کمآبی بدن می‌تواند باعث بروز نشانه‌هایی همچون تشنگی شدید، ادرار تیره رنگ، کاهش حجم ادرار خروجی، سرگیجه، توهم و گیجی، خستگی، درد مفاصل و ضربان قلب شدید شود.
در صورت ابتلا به نشانه‌های شدید بی‌آبی بدن بهتر است فورا با پزشک معالج خود تماس بگیرید. نوشیدن آب می‌تواند تاثیرات مثبت بسیاری روی سلامت جسمانی شما داشته باشد. نوشیدن آب به اندازه کافی می‌تواند موجب گردش منظم و باثبات خون در بدن، تسهیل عملکرد سیستم گوارش، کاهش وزن، بالا رفتن کیفیت مفاصل و جذب بهتر مواد مغذی غذاها شود. این‌ها فقط بخش کوچکی از تاثیرات مثبتی هستند که نوشیدن آب به اندازه کافی می‌تواند بر بدن دشته باشد.
اما تحقیقات بسیار دیگری همچنین حاکی از تاثیر نوشیدن آب بر افزایش بهره‌وری سیستم اعصاب می‌باشد. کم‌آب شدن بدن یا اصطلاحا خشکی بدن، می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به اضطراب و افسردگی شود. بسیاری از ما تجربه کرده‌ایم که به کسانی که در اوج عصبانیت هستند همواره پیشنهاد می‌شود که لیوانی آب بنوشند. یا کسانی را دیده‌ایم که در صحنه‌های تصادف و درگیری‌های شدید، شوکه شده‌اند و دیگران به آن‌ها پیشنهاد می‌کنند تا لیوانی آب بنوشند. رابطه‌ی نوشیدن آب و کسب آرامش، رابطه‌ای دیرپا میان انسان و طبیعت محسوب می‌شود.
در این مقاله به طور ویژه، به بررسی رابطه‌ی کم‌آب شدن بدن و افزایش سطح اضطراب پرداخته‌ایم. همچنین نگاهی نیز به نشانه‌های کمآبی بدن انداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم راه‌کارهایی برای جلوگیری از خشک شدن بدن ارائه دهیم. لطفا با ما همراه باشید.
رابطه‌ی کمآبی بدن و افزایش اضطراب
مطالعات بسیاری روی رابطه‌ی بین کم آبی بدن و افزایش سطح اضطراب انجام شده است. در بیش‌تر این مطالعات، تاثیر کم آبی بدن بر افزایش سطح اضطراب، معمولی اما قابل‌توجه گزارش شده است. در یکی از مطالعات که روی بیش از سه هزار انسان بزرگسال انجام شد، نتیجه به این صورت گزارش شد. کسانی که در طول روز آب آشامیدنی بیش‌تری نوشیده بودند کم‌تر از دسته‌ای که آب کم‌تری مصرف کرده بودند دچار ابتلا به اضطراب می‌شدند. با این که رابطه‌ی بین ننوشیدن آب و افزایش خطر ابتلا به افسردگی از این هم بیش‌تر گزارش شده است، اما بطور عمومی ثابت شده است که عدم نوشیدن آب آشامیدنی کافی، قطعا موجب افزایش احتمال ابتلا به اضطراب خواهد شد.
در بسیاری از مطالعات دیگر هم ثابت شده است که استفاده یا عدم استفاده از آب نوشیدنی به اندازه کافی، روی حال و هوا و احساس فرد به زندگی تاثیر می‌گذارد! این تحقیقات نشان داده کسانی که زیاد آب می‌نوشند، وقتی که به هر دلیلی نتوانند در طول یک روز به اندازه عادت‌شان آب بنوشند، به‌شدت مضطرب می‌شوند و آرامش و تمرکز خود را از دست می‌دهند.
راه‌حل‌های جلوگیری از ابتلا به خشکی بدن
برخی از افراد به طور کلی با نوشیدن آب مشکل دارند! این افراد به دلایل مختلفی همچون فراموشی، تنبلی یا اشتغال در مشاغلی که حتی فرصت نوشیدن منظم آب را نیز به انسان نمی‌دهند معمولا دچار به کم آبی و خشکی بدن می‌شوند. خشکی بدن در طولانی مدت می‌تواند عوارض جدی‌ای بر سلامت انسان داشته باشد. اما برای جلوگیری از ابتلا به خشکی مداوم بدن چه راه‌حل‌هایی را می‌توان پیشنهاد نمود؟
- آب را نزدیک خود بگذارید: بطری یا پارچ آب را نزدیک خود بگذارید. این کار باعث می‌شود هر چند دقیقه نگاه‌تان به آن افتاده و ناخودآگاه به نوشیدن وعده‌های زیاد آب در طول روز عادت کنید.
- ساعت بگذارید: می‌توان از اپلیکیشن‌های گوناگونی که کارشان هشدار دادن به دارنده‌ی گوشی موبایل است استفاده کنید. این اپلیکیشن‌ها در بازه‌های زمانی معینی به شما یادآوری می‌کنند که وقت نوشیدن آب است.
- آب‌میوه بنوشید: برای کسانی که نوشیدن آب را زیاد دوست ندارند، مصرف آب‌میوه‌های طبیعی بدون قند می‌تواند منبع سالمی برای تامین آب بدن محسوب شود. حدود بیست درصد از آب مورد نیاز بدن در طول روز را می‌توان از طریق نوشیدن آب‌میوه‌ها تامین کرد اما یادتان باشد که هیچ‌چیز نمی‌تواند جای نوشیدن آب را بطور کامل بگیرد.
چقدر آب در طول روز بنوشیم؟
سازمان‌ها و تحقیقات مختلف در سراسر جهان هر یک دستورالعمل متفاوتی برای میزان آبی که یک فرد باید در طول روز بنوشد صادر کرده‌اند. بطور کلی می‌توان گفت هر زن بالغ حدود ۹ لیوان و هر مرد بالغ حدود ۱۲ لیوان آب آشامیدنی سالم باید مصرف کند. اما نمی‌توان این مقدار را برای همه‌ی مردان و زنان تجویز کرد زیرا مقدار آبی که بدن یک فرد در طول شبانه روز نیاز دارد بسته به عوامل گوناگونی متغیر است. عواملی همچون سن، جنسیت، میزان فعالیت بدنی فرد در طول روز، نوع شغل، وضعیت سلامت فرد و ابتلا به بیماری‌هایی نظیر دیابت و پرفشاری خون، مصرف داروهای مختلف، منطقه جغرافیایی و آب و هوایی محل سکونت، فصل‌ها و عواملی دیگر در این میزان تاثیر مستقیم دارند.
منبع:
